Çocuklarda Utangaçlık ve Özgüvensizlik

• Utangaçlık duygusu günlük yaşamda ve sosyal hayatta çoğu zaman soruna dönüşür. Bir çocuğun utangaç olması üzerinde birçok sebepler etkilidir. Ailenin tutum ve davranışları, genetik yatkınlık, kişilik yapısı, sosyal yaşam yetersizlik utangaçlık üzerinde etkili unsurlardır. Utangaçlık öğrenilebilen bir davranış biçimidir. Çocukların aşırı utangaç olması bir davranış bozukluğudur.

Çocuk kendini düzgün biçimde ifade edemiyorsa ve haklarını savunamıyorsa toplumda bu bireyler pasif bireyler olarak kabul edilir. Bu bireyler etrafı ile göz kontağı kurmaktan kaçınırlar. Çocuklar sahip olduğu birçok davranışı ve alışkanlığı çevresindeki insanları gözlemleyerek öğrenirler. Aile ve arkadaş çevresi çocukların davranışlarının biçimlenmesinde önemli rol oynar. Girişken bir ailenin çocuğu genelde girişken olur. Ailenin tutumu çocuğun davranışlarında belirleyici rol oynar.

Aile dışında sosyal bir ortamı olmayan çocukların utangaç olması kaçınılmazdır. Anne ve babaların çocuklarını yabancıların yanında küçük düşürmesi, çocukların utanmasına sebebiyet verecek davranışlar sergilemesi çocuğun içine kapanık olma durumunu tetikler. Aşırı koruyucu anne ve baba tutumlarına bağlı olarak çocuklarda meydana gelen özgüven eksikliği, başarılı olamama korkusu, kendini ifade edememe gibi durumlar çocuktaki utangaçlığı arttırır. Anne ve babaların çocuklarını sürekli kardeşleri ile kıyaslaması da çocuğun utangaçlığını arttırır.

• ÇOCUĞUN UTANGAÇ OLDUĞUNU NASIL ANLARIZ?

Çocukların utangaç olduğunu nasıl anlarız? Bu durumun bazı belirtileri var.  Çocuklar arkadaşları arasında sürekli eziliyor ve sürekli arkadaşlarının isteklerini yerine getirmeye çalışıyorsa çocukta utangaçlık duygusu hakim demektir. Akranları ile kaynaşmakta zorluk çeken, başkalarının yanında hata yapmaktan çekinen, karşı cinsle iletişim kurmakta zorlanan, topluluk önünde konuşmaktan çekinen,  sosyal ortamlardan kaçan, öğretmen soru sorduğunda panikleyen ve yüzü kızaran, gurup etkinliklerinde panikleyen ve fiziksel rahatsızlıklar yaşayan çocukların utangaç olduğunu söyleyebiliriz.

• ANNE VE BABA OLARAK NELER YAPABİLİRİZ?

Çocuklarda utangaçlık duygusunun temeli ailede atılır. Utangaçlık duygusunun etkisi ile çocuklar kendini toplumda yetersiz ve güvensiz hisseder. Baskıcı ve zorlayıcı tutum sergilemeniz çocuğunuzun sizden utanmasına ve çekinmesine neden olur. Çocuk sizden çekindiği için birçok şeyi size anlatmaz. Kızacağınızdan korktuğu için çok sık yalana başvurur. Çocuklar sizin yanınızda kendini güvende ve huzurda hissetmelidir. Hırsız polis gibi sürekli çocukları sorgulamak, onları cezalandırmak için fırsat kollamak çocuktaki utangaçlığı tetikleyecektir. Çocuğunuzu sürekli eleştirmeniz ve onlara kızmanız çocuklarınızı sizden uzaklaştıracaktır.

Çocuğunuzu eleştirmeden davranışlarının altında yatan nedenleri bulmalısınız. Olumsuz davranışını söndürmeye yönelik davranışlar sergilemelisiniz.  Anne ve baba olarak çocuklarınıza iyi model olmalısınız. Anne ve baba olarak sizler utangaç davranışlar sergilerseniz çocuğunuzda sizi örnek alacaktır. Çocuğunuzun yanında rahat davranın. Çocuklarda utangaçlık duygusunu yenmek ve özgüvenlerini geliştirmek için başarılı olabilecekleri ortamlar yaratmak gerekir. Evde çocuklara mutlaka görev ve sorumluluklar verilmelidir.

Bir önceki yazımız olan Çocuğa kahvaltı nasıl sevdirilir? başlıklı makalemizde çocuk, çocuk eğitimi ve kahvaltı hakkında bilgiler verilmektedir.