Çocuklarda öfke sorunu çok sık karşılaşılan sorunlardan birisidir. Çocuklarda öfke sorununu nasıl çözeceğini bilmeyen anne ve babalar bu durumda büyük tedirginlik yaşar. Bu yazı dizimizde sizlere çocuklarda öfke sorununun nasıl çözüleceğini açıklayacağız. Öfke ile baş edebilmek için önce size öfkenin nedenlerini anlatacağız. Öfkeye neden olan durumları ortadan kaldırdığınız zaman sorun kısa sürede kendiliğinden çözülecektir.
Öfkenin sergileniş biçimi ve şiddeti her bireyde farklı özellikte gerçekleşir. Çocuklar öfke ile karşılaştıkları zaman çocukların iç dünyasında meydana gelen gerilimi anlamak gerekir. Çocuğun öfkesini uygun biçimde ifade etmesi için çocuğa imkânlar sunmalıyız. Çocuğun öfkesini uygun biçimde ifade etmesi sağlanmalıdır. Bebekler ilk günlerde ihtiyaçlarını ağlayarak ifade etmek eğilimi içerisindedir. İhtiyaçların zamanında sağlanması yanında, anne ile kurduğu güvenli bağlanma sonucunda bebekler rahatlamaya başlar. Kendilerini ifade etme biçimi zaman içerisinde ağlamaktan çok başka şekillere bürünmeye başlar. Genellikle öfke sorunu yaşayan çocuklar genel yaşamlarında da ihtiyaçlarını ifade etmekte zorlandıkları görülmektedir.
Değişiklikleri tonere edemeyen ve bunları büyük krize dönüştüren çocuklarla sorunları inatlaşarak aşamayız. Daha yumuşak, uzlaşmaya yönelik çözümler üretmeniz gerekir. Örneğin parktan ayrılmakta zorlanan ve kriz geçiren bir çocuğa bu durum parktan ayrılmadan 5 dakika önce söylenmelidir. Geri kalan 5 dakika içerisinde neleri yapabileceği anlatılıp, bunların bitmesiyle birlikte oradan ayrılacağınız söylenmelidir. Onun protestolarına göre esnemek ve yeni haklar tanımak krizi bitirmeyi bırakın krizin tırmanmasına neden olacaktır. Çocukların hayatlarında rutinlerin olması çocukların sınırları öğrenmesine yardımcı olur. Çocukla süre savaşına girmek doğru bir yöntem değildir. Öfke krizi yaşayan çocukla aileler genelde inatlaşırlar. Öfke nöbeti bitmeden ortam içinde çocukla inatlaşmak doğru değildir. Öfke nöbeti bitmeden uzlaşmak ve konuşmaya sizi hedefinize ulaştırmaz.
Öfke kişinin çevresinde olup biten olaylara karşı geliştirdiği bir savunma mekanizmasıdır. Öfke sosyal çevre ve ebeveyn etkisi ile doyuma ulaşır.
Bebekler öfkelerini, ağlayarak, kollarını sallayarak, bacaklarıyla tekme atarak dile getirirler. 18.aydan sonra bu ifade sinir krizine dönüşür. Öfke krizleri ifade edici dilin gelişmesini zayıflatır. Çünkü çocuklar isteklerini ifade etmek için dili ifade etme aracı olarak kullanmaz, öfkeleriyle isteklerine ulaşmaya çalışırlar.
- ÇOCUKLAR NEDEN ÖFKELENİR?
Anne ve baba çocuğundan potansiyelinin üstünde bir görev ve sorumluluk verdiğinde, görev ve sorumluluğunu yerine getiremeyen birey öfkelenir. Çocuğu küçümsemek, onun önemsediği şeyleri önemsememek ve imkânları kısıtlamak çocukların öfkelenmesine neden olur. Enerjisini boşaltmakta zorlanan çocuklar enerjilerini boşaltacak bir kaynak bulamadığı zaman öfke nöbetleri geçirir. Çocuklar fiziksel, cinsel ve sözel şiddete maruz kaldığı zaman öfkelenirler. Çocuk çevresindeki insanlarla sağlıklı iletişim kuramadığı, anlaşamadığı durumlarda öfke nöbetleri geçirir.
- ÇOCUĞUN ÖFKESİ İLE NE ZAMAN İLGİLENİLMELİ
1. Gerçekleştirmeyi hedeflediği bir durumu başaramaması halinde saldırgan tavırlar sergilediğinde
2. Daha önce çok rahat baş edebildiği sorunlar karşısında artık dürtüsel tepkiler vermeye başlamışsa
3. İçsel eğilimi, saldırganlığa yönelmeye başladıysa
4. Herkese ve her şeye karşı öfkelenecek bir şey buluyorsa
5. Akranları ve aile fertleri ile sık sık tartışmaya başladıysa
6. 4 Yaşını geçtiği halde öfke nöbetleri yaşamaya devam ediyorsa
7. Günde 3 kereden fazla ve uzun süreli öfke nöbetleri yaşıyorsa mutlaka uzmandan destek almak gerekir.
- ÇOCUKLARDA ÖFKE NÖBETİ NASIL ÖNLENİR
Çocuğunuzun öfke nöbeti geçirmesine neden olan durumları tespit edip bu durumları ortadan kaldırın. Çocuğa ani emirler vermeyin. Bir iş verdiğiniz zaman bu işi yapmaya hazır olmasına dikkat edin. Emir ve isteklerde bulunmanız çocukta gerginlik yaratabilir. Çocuklar uykusuzluk, yorgunluk ve açlık gibi durumlarda öfke krizi geçirebilirler. Çocuklarınıza seçim yapma şansı verin. Fikirlerini önemseyip dikkate alın. Çocuğunuzun kapasitesini bilip ona başarabileceği görev ve sorumluluklar verin. Onu zorlayacak yapamayacağı isteklerde bulunmayın.
Çocuğunuz öfke nöbeti geçirdiği zaman sakin olun. Sözel ve fiziksel şiddet uygulamaktan kaçının. Pes edip çocuğunuzun isteğini yaparak çocuğun kazanç elde etmesine ve öfke nöbetinin pekişmesine meydan vermeyin. Kararlı ve tutarlı olmak öfke nöbetinin en iyi ilacıdır. Öfke nöbeti geçiren çocukla göz temasını kesin, ilgilenmiyor gibi görünün ve görmezden gelme taktiğini uygulayın. Kalabalık ortamdaysanız sakin bir ortama geçip çocuğunuzun sakinleşmesini bekleyin. Çocuğunuz sakinleştiği zaman isteklerinin neden gerçekleşmediğini güzel bir şekilde anlatın. Öfke nöbeti sırasında bağırmak, nasihat vermeye çalışmak işe yaramayacaktır.
Öfke nöbeti geçiren çocuğu susturmak adına isteklerine boyun eğmek doğru değildir. Çocuk bundan sonra her istediğini ağlayarak, öfke nöbetleri ile elde etmeye çalışacaktır. Çocuk sakinleştiği zaman bu davranışını onaylamadığınızı ve gerekçelerinizi anlatın. Çocuğu her şartta seveceğinizi söyleyin. Böyle yaparsan seni bir daha sevmeyeceğim, sana küstüm gibi söylemler hatalı söylemlerdir. Öfke nöbeti geçiren çocuğa karşı ses tonunuz sakin ve yumuşak olmalıdır. Çocuk sizin paniklediğinizi anlamamalıdır.
Bazen ne kadar çabalarsanız çabalayın öfke nöbetinin önüne geçemezsiniz. Bu durumda vakit kaybetmeden bir psikiyatri uzmanından destek almalısınız. Aile içinde anne ve baba çatışması yaşanıyorsa çocuklar anne ve babanın tutarsız davranışlarından destek alacaktır. Çocuğun ihmal edilmesi, evde yaşanan şiddet olayları çocuğun öfke nöbetlerini tetikler. Çocuğun öfke sorununu çözebilmek için mutlaka ailenin de bir aile terapisinden destek alması gerekir.
.
Bir önceki yazımız olan Çocuğa kahvaltı nasıl sevdirilir? başlıklı makalemizde çocuk, çocuk eğitimi ve kahvaltı hakkında bilgiler verilmektedir.